Od Wielkiego Postu do Lanego Poniedziałku. Wielkanocne tradycje w Polsce

Wielkanoc jest świętem o bogatych tradycjach – znaczenie tego święta dla chrześcijan nie ma tylko i wyłącznie wymiaru symbolicznego, ale objawia się również w wielu bogatych zwyczajach. Polska Wielkanoc obfituje w wiele praktyk, nie tylko w rozumieniu religijnym, ale również jako forma naszej kultury, swego rodzaju rytuału, który jest wykonywany każdego roku.

Preludium do Wielkanocy stanowi Wielki Post. Jest on czasem refleksji i zadumy nad najważniejszymi sprawami. Istotnym elementem Wielkiego Postu jest wstrzemięźliwość, która obejmuje pokarmy mięsne oraz produkty z reguły sprawiające nam przyjemność. Środa Popielcowa jest dniem, który rozpoczyna okres Wielkiego Postu – zwieńczeniem tego okresu jest Wielki Czwartek. Podczas trwania Wielkiego Postu wierni uczestniczą w nabożeństwach Drogi Krzyżowej oraz rekolekcjach wielkopostnych.

Niedziela Palmowa oznacza początek Wielkiego Tygodnia. Podczas tej uroczystości wierni zbierają się na nabożeństwie, by zgodnie z tradycją poświęcić palemki wielkanocne. Należy podkreślić fakt, że w zależności od regionów Polski występują różnice w wyglądzie oraz w ozdobach tych palemek. W dawnych czasach były one przygotowywane samodzielnie – obecnie coraz więcej ludzi decyduje się na zakup już gotowych palemek. Poświęcona palma jest symbolem szczęścia. Niedziela Palmowa upamiętnia wjazd Jezusa Chrystusa do Jerozolimy.

Wielki Tydzień kończy Triduum Paschalne. Wielki Czwartek jest dniem, podczas którego upamiętnia się ustanowienie sakramentu święceń. Wieczorna msza w Wielki Czwartek rozpoczyna Triduum – zanim nastąpi rozpoczęcie nabożeństwa, kapłan zabiera z tabernakulum Najświętszy Sakrament, który przebywa tam przez cały rok. Tabernakulum pozostaje puste do momentu niedzieli, która jest symbolem Zmartwychwstania. Wielki Czwartek upamiętnia również ostatnią wieczerzę – eucharystia wielkoczwartkowa jest dziękczynieniem za ustanowienie Eucharystii oraz kapłaństwa.

Kolejnym etapem Triduum Paschalnego jest Wielki Piątek – jest to forma celebracji zbawczej śmierci Jezusa na krzyżu. Liturgia Wielkiego Piątku składa się z czterech części: liturgii słowa, adoracji krzyża, Komunii Świętej oraz procesji do Grobu Pańskiego. Podczas tych obrzędów uwaga skupia się na opisie męki Pańskiej według zapisów św. Jana. Zwieńczeniem wielkopiątkowej liturgii jest adoracja krzyża. Podczas oddawania czci krzyżowi kapłan wypowiada słowa "drzewo krzyża, na którym zawisł Zbawiciel świata", a wierni wówczas adorują Chrystusa słowami "który do końca nas umiłował". Podczas Wielkiego Piątku obowiązuje post ścisły. Uczestniczy się również w nabożeństwach Drogi Krzyżowej oraz Gorzkich Żalach.

Wielka Sobota jest dniem oczekiwania na Zmartwychwstanie Pańskie. Podczas tego dnia występuje tradycja święcenia pokarmów w koszyczku wielkanocnym, oraz ozdabiania jajek. Każda z potraw składająca się na taki koszyczek ma swoje znaczenie:

Jaja – symbol nowego życia
Chleb – symbolizuje Ciało Chrystusa
Wędlina – symbolizuje zdrowie, dostatek materialny i płodność
Baranek – to znak Chrystusa, który zwany jest również „Barankiem Bożym”
Chrzan – symbol goryczy męki Chrystusa.

Niedziela Wielkanocna to najważniejsze święto w roku liturgicznym dla chrześcijan. Upamiętnia ono Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, stanowiąc fundament wiary i symbol odrodzenia. Już od świtu wierni gromadzą się na uroczystej mszy świętej rezurekcyjnej, która rozpoczyna się procesją z zapalonym paschałem. W kościołach rozbrzmiewają pieśni, a dźwięk dzwonów oznajmia światu triumf Chrystusa nad śmiercią. Po mszy świętej następuje czas świętowania w gronie rodziny i bliskich. Głównym punktem jest uroczyste śniadanie wielkanocne, podczas którego dzielimy się poświęconym jajkiem i składamy sobie życzenia. Na stole występują tradycyjne potrawy, takie jak babka, mazurek, żurek i baranek wielkanocny. Niedziela Wielkanocna to nie tylko czas religijnych obchodów, ale także radosnych zabaw i spotkań towarzyskich. W wielu regionach Polski organizowane są zabawy z pisankami, a dzieci zbierają słodycze w ramach "zajączka". Ten dzień sprzyja refleksji nad odkupieniem i zbawieniem, ale też napełnia nadzieją i optymizmem. Stanowi on nie tylko święto religijne, ale także symbol odrodzenia życia i zwycięstwa dobra nad złem.

Poniedziałek Wielkanocny, znany również jako Lany Poniedziałek lub Śmigus-Dyngus, to dzień pełen radości i zabawy. Głównym zwyczajem tego dnia jest oblewanie dziewcząt wodą. Geneza tego zwyczaju jest niejasna, ale wiąże się z pogańskimi obrzędami symbolizującymi nadejście wiosny i płodność. W niektórych regionach Polski oblewanie wodą miało również na celu zapewnienie zdrowia i urody. Zwyczaj oblewania wodą przybiera różne formy w zależności od regionu Polski. W niektórych regionach chłopcy oblewają dziewczęta perfumami lub wodą kolońską, w innych używają wiader lub sikawki. W niektórych regionach dziewczęta mogą "wykupić" się od oblewania, dając chłopcom symboliczne prezenty, np. pisanki lub słodycze.

Fot: Freepik.com

Źródła:
Katolik.pl
Wiara.pl
m.katolik.pl
smilyplay.pl
dorzeczy.pl
polskietradycje.pl